Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh gay gắt, việc xây dựng chiến lược đóng vai trò then chốt cho sự thành bại của mọi doanh nghiệp. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn kiến thức toàn diện về chiến lược, từ định nghĩa, phân loại, đến hướng dẫn 6 bước xây dựng hiệu quả, giúp bạn hoạch định chiến lược thành công cho doanh nghiệp mình.
Chiến lược là một kế hoạch tổng thể được thiết kế để đạt được các mục tiêu lớn và giành lợi thế cạnh tranh. Nó liên quan đến việc xác định hướng đi chính của một doanh nghiệp hoặc tổ chức, phác thảo cách thức sử dụng nguồn lực và thiết lập các phương pháp cụ thể để đạt được các mục tiêu dài hạn.
Thuật ngữ chiến lược bắt nguồn từ lĩnh vực quân sự với ý nghĩa gốc là kế hoạch để giành chiến thắng trong trận chiến. Ngày nay, trong bối cảnh kinh doanh, khái niệm chiến lược được áp dụng rộng rãi hơn, bao trùm lên các lĩnh vực như marketing, phát triển sản phẩm, nhân sự và tài chính, trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Hiểu rõ bản chất của chiến lược mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, giúp:
Chiến lược là một kế hoạch tổng thể được thiết kế để đạt được các mục tiêu lớn
Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh gay gắt, việc áp dụng các chiến lược phù hợp đóng vai trò then chốt cho sự thành công của doanh nghiệp. Dưới đây là các loại chiến lược quan trọng mà doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng và triển khai.
Chiến lược nhân sự là hệ thống các chính sách và phương pháp được thiết kế để quản lý, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho doanh nghiệp. Chiến lược này đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng đội ngũ nhân viên có năng lực, gắn kết và cống hiến, từ đó góp phần củng cố tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị và đạt được mục tiêu kinh doanh.
Ví dụ: Vingroup thu hút nhân tài bằng cách liên kết với các trường đại học, cung cấp chương trình đào tạo chuyên nghiệp và chế độ đãi ngộ hấp dẫn.
Chiến lược sản phẩm là tập hợp các giải pháp cho toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ giai đoạn hình thành ý tưởng, phát triển, sản xuất, đến khi đưa ra thị trường và kết thúc vòng đời. Mục tiêu của chiến lược này là nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của thị trường, tạo lợi thế cạnh tranh và tối đa hóa giá trị cho doanh nghiệp.
Ví dụ: Vinamilk đa dạng hóa sản phẩm sữa, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn tuổi.
Vinamilk đa dạng hóa sản phẩm sữa phù hợp cho mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn tuổi
Chiến lược Marketing là một kế hoạch tổng quan bao gồm các phương pháp và nhiệm vụ cần làm nhằm tiếp cận khách hàng mục tiêu, giới thiệu sản phẩm/dịch vụ và đáp ứng nhu cầu của họ. Chiến lược này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nhận thức thương hiệu, thu hút khách hàng tiềm năng và thúc đẩy doanh số bán hàng.
Ví dụ: McDonald’s xây dựng hình ảnh thương hiệu thân thiện với gia đình và trẻ em thông qua các nhân vật hoạt hình và thiết kế nhà hàng đặc biệt.
Chiến lược giá giúp doanh nghiệp xác định mức giá phù hợp cho sản phẩm, dịch vụ dựa trên các yếu tố như giá trị sử dụng, chi phí sản xuất, giá thành của đối thủ cạnh tranh và khả năng chi trả của khách hàng mục tiêu. Việc định giá đúng đắn đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa lợi nhuận, duy trì sức cạnh tranh và định vị thương hiệu trên thị trường.
Ví dụ: Samsung áp dụng chiến lược định giá đa dạng cho các dòng điện thoại, từ cao cấp (Galaxy S series) đến bình dân (Galaxy J series).
Samsung cung cấp các dòng điện thoại phù hợp với mọi đối tượng người dùng
Chiến lược bán hàng là một bản kế hoạch tổng thể bao gồm các mục tiêu cụ thể về doanh số, xây dựng quy trình bán hàng, xác định giá trị của sản phẩm cũng như phân tích đối thủ cạnh tranh để đưa sản phẩm hoặc dịch vụ đến tay người dùng một cách hiệu quả nhất. Chiến lược này đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa doanh thu, xây dựng mối quan hệ khách hàng bền vững và nâng cao vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp.
Ví dụ: Apple thúc đẩy doanh số thông qua hệ thống Apple Store và website chính thức, mang lại trải nghiệm trực tiếp và dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp.
Chiến lược thâm nhập thị trường là quá trình doanh nghiệp nỗ lực gia tăng thị phần bằng cách giới thiệu các sản phẩm hiện có vào các thị trường mới. Mục tiêu chính của chiến lược này là mở rộng tầm ảnh hưởng của sản phẩm hoặc dịch vụ thông qua các hoạt động marketing, tiếp cận khách hàng mới và tạo dựng vị thế vững chắc trên thị trường mới.
Ví dụ: Grab thâm nhập thị trường Việt Nam bằng mô hình gọi xe qua ứng dụng, giá cả cạnh tranh và nhiều chương trình khuyến mãi.
Chiến lược cạnh tranh là bản kế hoạch hành động dài hạn và ngắn hạn được xây dựng dựa trên nền tảng đánh giá toàn diện các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định sáng suốt, tận dụng tối đa tiềm năng và tạo dựng lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.
Có ba loại hình chiến lược cạnh tranh nổi bật nhất gồm:
Chiến lược cạnh tranh giúp doanh nghiệp đánh giá và so sánh được mình với đối thủ
Chiến lược và chiến thuật là hai khái niệm quan trọng nhưng thường bị nhầm lẫn. Chiến lược tập trung vào bức tranh toàn cảnh, định hướng dài hạn và kế hoạch tổng thể, xác định rõ “cái gì” cần đạt được và “tại sao” phải đạt được điều đó. Trong khi đó, chiến thuật tập trung vào các hành động và kỹ thuật cụ thể để thực hiện chiến lược, trả lời cho câu hỏi “làm thế nào” để đạt được mục tiêu đã đề ra trong chiến lược.
Dưới đây là bảng so sánh chi tiết hơn giúp bạn phân biệt hai khái niệm này:
Đặc điểm | Chiến lược (Strategy) | Chiến thuật (Tactics) |
Mục đích | Xác định mục tiêu và định hướng rộng lớn của tổ chức. | Thực hiện các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu nhất định trong chiến lược tổng thể. |
Phạm vi | Bao quát toàn bộ nguồn lực của công ty và xem xét các yếu tố bên ngoài (khách hàng, đối thủ). | Sử dụng một phần nguồn lực và tập trung vào một nhiệm vụ hoặc lĩnh vực cụ thể. |
Thời gian | Dài hạn, thường kéo dài nhiều năm. | Ngắn hạn và linh hoạt, thích ứng với các tình huống cụ thể. |
Ví dụ | Gia nhập thị trường mới, phát triển dòng sản phẩm mới, xây dựng thương hiệu mạnh. | Triển khai chiến dịch marketing cụ thể, điều chỉnh giá cả, tối ưu hóa quy trình sản xuất. |
Một chiến lược mạnh, hiệu quả và có khả năng dẫn dắt doanh nghiệp tới thành công cần hội tụ đầy đủ các đặc điểm sau:
Chiến lược cần được xây dựng một cách toàn diện, xem xét tất cả các khía cạnh của doanh nghiệp và các mối quan hệ tương hỗ giữa chúng. Nó phải là một kế hoạch mạch lạc, thống nhất, chứ không phải là tập hợp rời rạc của các ý tưởng riêng lẻ. Tính hệ thống đòi hỏi sự liên kết chặt chẽ giữa các bộ phận, phòng ban, đảm bảo mọi hoạt động đều hướng tới mục tiêu chung.
Một chiến lược mạnh cần có tầm nhìn xa, đề cập đến cả mục tiêu dài hạn và những thách thức ngắn hạn có thể phát sinh. Nó cung cấp một khuôn khổ tổng thể để định hướng cho việc ra quyết định ở mọi cấp độ trong tổ chức, từ cấp lãnh đạo cao nhất đến từng nhân viên. Tính bao quát giúp doanh nghiệp không chỉ tập trung vào hiện tại mà còn chuẩn bị tốt cho tương lai.
Môi trường kinh doanh luôn biến động không ngừng, do đó, một chiến lược thành công phải có khả năng thích ứng linh hoạt với những thay đổi. Điều này đòi hỏi chiến lược cần được xem xét, đánh giá và điều chỉnh thường xuyên để phù hợp với các cơ hội và thách thức mới xuất hiện, đảm bảo tính hợp thời và hiệu quả.
Mục tiêu mơ hồ, chung chung rất khó để đạt được và đánh giá. Một chiến lược tốt cần đặt ra các mục tiêu và chỉ số cụ thể, rõ ràng, có thể theo dõi, đo lường và đánh giá một cách chính xác. Việc lượng hóa giúp doanh nghiệp dễ dàng kiểm soát tiến độ, đánh giá hiệu quả và có những điều chỉnh kịp thời.
Chiến lược thường có tầm nhìn dài hạn, hướng tới tương lai trong vài năm hoặc thậm chí lâu hơn. Tính dài hạn giúp doanh nghiệp có sự chuẩn bị tốt hơn, đầu tư nguồn lực hợp lý và kiên định theo đuổi mục tiêu đã đề ra, tránh bị chi phối bởi những biến động ngắn hạn. Tuy nhiên, trong một số tình huống đặc biệt, chiến lược ngắn hạn cũng có thể cần thiết để giải quyết các vấn đề cấp bách.
Đặc điểm của một chiến lược mạnh
Chiến lược đóng vai trò then chốt, mang lại những lợi ích thiết thực, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và đạt được thành công:
Trong một tổ chức, chiến lược được triển khai ở nhiều cấp độ khác nhau, mỗi cấp độ có vai trò và phạm vi riêng, nhưng đều hướng tới mục tiêu chung là đảm bảo sự phát triển bền vững của tổ chức. Dưới đây là ba cấp độ chiến lược chính:
Đây là cấp chiến lược cao nhất, được hoạch định bởi ban lãnh đạo cấp cao, có ảnh hưởng bao trùm và định hướng cho toàn bộ hoạt động của tổ chức. Chiến lược cấp công ty xác định sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, mục tiêu tổng thể, đồng thời quyết định các vấn đề quan trọng như:
Chiến lược cấp đơn vị kinh doanh tập trung vào cách thức từng đơn vị kinh doanh (SBU – Strategic Business Unit) cạnh tranh và tạo ra lợi thế cạnh tranh trong thị trường hoặc ngành cụ thể mà đơn vị đó hoạt động. Chiến lược này do lãnh đạo của từng SBU xây dựng, dựa trên định hướng chung của chiến lược cấp công ty.
Các vấn đề chính cần được giải quyết trong chiến lược cấp đơn vị kinh doanh bao gồm:
Chiến lược cấp chức năng tập trung vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các bộ phận chức năng trong tổ chức như Marketing, R&D, sản xuất, nhân sự, tài chính,… Chiến lược này do các trưởng bộ phận chức năng xây dựng, nhằm hỗ trợ cho việc thực hiện chiến lược cấp đơn vị kinh doanh và chiến lược cấp công ty.
Các câu hỏi quan trọng cần được trả lời trong chiến lược cấp chức năng bao gồm:
Để xây dựng một chiến lược hiệu quả, doanh nghiệp cần thực hiện theo quy trình bài bản, khoa học. Dưới đây là sáu bước cơ bản giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược thành công:
Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình xây dựng chiến lược là thiết lập mục tiêu. Doanh nghiệp cần xác định rõ ràng những mục tiêu dài hạn muốn đạt được trong tương lai. Các mục tiêu này cần đảm bảo nguyên tắc SMART, tức là phải cụ thể, đo lường được, có thể đạt được, thực tế và có thời hạn.
Việc thiết lập mục tiêu SMART giúp doanh nghiệp có định hướng rõ ràng, thống nhất nỗ lực của toàn bộ tổ chức, đồng thời là cơ sở để theo dõi tiến độ và đánh giá hiệu quả thực hiện chiến lược.
Sau khi đã có mục tiêu, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá và phân tích tình hình hiện tại, bao gồm cả môi trường bên trong và bên ngoài. Phân tích môi trường bên ngoài (PESTEL) giúp doanh nghiệp nắm bắt được các yếu tố về chính trị, kinh tế, xã hội, công nghệ, môi trường và pháp lý có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Phân tích môi trường bên trong (SWOT) giúp doanh nghiệp nhận diện được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của mình.
Các công cụ hữu ích hỗ trợ cho bước này bao gồm mô hình SWOT, PESTEL và 5 Forces của Michael Porter. Thông qua việc đánh giá và phân tích tình hình một cách toàn diện, doanh nghiệp sẽ có cái nhìn sâu sắc về bối cảnh hoạt động, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp.
Dựa trên kết quả phân tích ở bước hai, doanh nghiệp tiến hành xây dựng các phương án chiến lược để đạt được mục tiêu đã đề ra. Quá trình này bao gồm việc phát triển, đánh giá và lựa chọn các phương án chiến lược. Doanh nghiệp cần xem xét, cân nhắc và đưa ra nhiều phương án khác nhau, sau đó đánh giá kỹ lưỡng từng phương án về tính khả thi, hiệu quả, rủi ro và mức độ phù hợp với nguồn lực, năng lực của mình.
Cuối cùng, doanh nghiệp lựa chọn phương án chiến lược tối ưu nhất, có khả năng thành công cao nhất. Bên cạnh đó, việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo, đột phá, tạo sự khác biệt so với đối thủ cạnh tranh cũng cần được chú trọng.
Các công cụ như mô hình BSC (Balanced Scorecard – Thẻ điểm cân bằng), Strategy Map (Bản đồ chiến lược) sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong bước này.
Bước tiếp theo là lập kế hoạch hành động chi tiết để triển khai chiến lược đã chọn. Kế hoạch hành động cần cụ thể hóa mục tiêu chiến lược thành các nhiệm vụ cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng cá nhân, bộ phận, đồng thời xác định thời gian hoàn thành và nguồn lực cần thiết cho từng nhiệm vụ.
Các phần mềm quản lý công việc, quản lý dự án, quản trị mục tiêu sẽ là công cụ đắc lực hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch hành động, đảm bảo tính khoa học và khả thi.
Đây là giai đoạn hiện thực hóa chiến lược, đưa chiến lược vào thực tiễn. Để thực thi chiến lược hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết kế cơ cấu tổ chức phù hợp, phát triển các quy trình, quy định cần thiết và phân bổ nguồn lực hợp lý.
Việc truyền thông chiến lược đến toàn bộ nhân viên đóng vai trò quan trọng, đảm bảo mọi người đều hiểu rõ mục tiêu, vai trò và trách nhiệm của mình. Doanh nghiệp cũng cần thiết lập hệ thống giám sát và đánh giá tiến độ thực hiện, sử dụng các chỉ số KPI để theo dõi sát sao, đảm bảo chiến lược được triển khai đúng hướng.
Các công cụ hỗ trợ hữu ích trong giai đoạn này bao gồm mạng truyền thông nội bộ và các phần mềm quản lý công việc, quản lý dự án.
Bước cuối cùng là thường xuyên đo lường và đánh giá hiệu quả thực hiện chiến lược, từ đó có những điều chỉnh phù hợp. Doanh nghiệp cần so sánh kết quả thực tế với mục tiêu chiến lược đã đề ra, phân tích nguyên nhân của những sai lệch (nếu có). Dựa trên kết quả đánh giá và phân tích, doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược, kế hoạch hành động, hoặc cách thức phân bổ nguồn lực để đảm bảo đạt được mục tiêu đề ra.
Các công cụ hỗ trợ hữu ích cho bước này bao gồm phần mềm quản lý dự án, phần mềm quản trị tài chính và các công cụ phân tích, trực quan hoá dữ liệu. Việc đo lường và điều chỉnh chiến lược là một quá trình liên tục, giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với những thay đổi của môi trường kinh doanh và không ngừng cải tiến để đạt được thành công.
Quy trình 6 bước xây dựng chiến lược hiệu quả
Để nâng cao hiệu quả trong quá trình hoạch định chiến lược, các doanh nghiệp có thể ứng dụng nhiều công cụ hỗ trợ hữu ích. Dưới đây là những công cụ phổ biến và được đánh giá cao trong việc phân tích, xây dựng và triển khai chiến lược.
SWOT giúp doanh nghiệp đánh giá toàn diện năng lực nội tại và các yếu tố bên ngoài
Xem thêm:
Chiến lược đóng vai trò then chốt, định hướng cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc xây dựng và triển khai chiến lược hiệu quả, dựa trên phân tích thấu đáo và ứng dụng các công cụ hỗ trợ phù hợp, sẽ giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu, gia tăng lợi thế cạnh tranh và thích ứng linh hoạt với thị trường. Hãy bắt tay ngay vào hoạch định chiến lược cho doanh nghiệp bạn!
(+84) 289-995-9788 - ex 1
[email protected]
Zalo OA
Headquarter: 06, 2C - Phu My Street, District 7, Ho Chi Minh City
Office: 07 Tran Doan Khanh Street, Da Kao Ward, District 1, Ho Chi Minh City
_ About us
© All Copyright 2024 by THINKDIGITAL
Our mission is to build an ecosystem of digital products & services to help customers be more innovative, effective, successful in Marketing & Sales.
Chúng tôi mang lại những giải pháp toàn diện từ tư vấn chiến lược, đến triển khai hoạt động truyền thông và ứng dụng công nghệ
Strategy Planning
Creative Production
IMC Campaign
Media Booking
Digital Marketing
Media Booking Platform
Strategy Execution Platform
Learning Management Tool
AI Applications